hương rừng

*bài viết cho Báo TN, ra ngày 7.5.2011

HƯƠNG RỪNG

Tùy bút

Bóng cây Kơ-nia... Cây này còn được gọi là cây Cầy

             Chị bạn nhà văn, dân miền Tây, về ngụ cư tại miền Đông, trưa nọ, điện thoại réo: “Tới liền đi, chị cho ăn thử món này, lạ và ngon lắm!” Nghe cái giọng mời gọi đầy… kích thích đó, tôi phóng tới.

            Coi kìa! Chưa bao giờ tôi thấy chị hồ hởi như vậy. “Ngồi đi! Em biết trái này không? Ngon cực kỳ nhe. Từ nào giờ chưa biết, bữa nay được ăn lần đầu thấy ngon quá chừng ngon, mới kêu em đó! May không thôi uổng một đời làm dân Nam bộ!”

            Hóa ra, cái món khiến chị muốn chia sẻ đó là trái gùi… ướp lạnh, để đường ngọt ngay! Chị xúc cho tôi đúng 2 muỗng canh, bỏ vô cái ly thủy tinh be bé, y như một thứ mứt trái cây, và kể, đã phải mua mớ gùi rừng đó trên đường 30/4 với giá 60.000 đồng/kg, còn mắc hơn cả một vài loại trái cây ngoại nhập. Tức mình, tôi nói sẽ kiếm cho chị một thúng, ăn cho đã đời!

Tôi đã chạy rông suốt một ngày trời để đi tìm thúng gùi, rổ gùi ai đó bán trên phố, mà không thể tìm ra. Ông chủ vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát nghe tôi than, bật cười: “Đúng rồi. Giờ thì chị lên rừng may ra còn kịp thấy “nó” chớ vài bữa nữa thì hết mùa, không còn sót lại trái nào đâu!”

            Tôi quyết định đi rừng vào sáng hôm sau.

            Không hiểu sao, lúc nào tôi cũng có cảm giác háo hức trước hai tiếng “đi rừng”, cứ  như là đi hò hẹn với người yêu vậy. Lần này, tôi rủ thêm cô bạn đồng nghiệp.

Đêm trước, mưa. Mặt đất ẩm ướt. Trên cây, lá, nhiều chỗ còn đọng nước. mùi lá mục ngai ngái dưới chân người. Đã cuối mùa gùi, tìm mãi, thi thoảng chúng tôi mới bắt gặp những trái gùi vàng ươm lấp ló sau kẽ lá như bỡn cợt, vừa mời gọi vừa… bướng bỉnh không để rơi mình vào tay “địch”. Mỗi lần hái được một trái là mỗi lần hai chúng tôi vui sướng như trẻ con, lột vỏ ra “xử” ngay tức thì. Thật ra, trái gùi ăn ngon nhất phải là lúc mới hái, ăn ngay tại gốc như thế này. Trái chín vàng ươm, mềm mại, lột phần vỏ mỏng sẽ bày ra lớp thịt màu vàng nhạt hoặc vàng cam, ướt át, thơm ngát. Một mùi thơm rất… gùi dậy lên. Ai lỡ nếm thử rồi thì không thể quên. Lột một phần vỏ thôi, rồi bạn bóp nhẹ ngón tay để đẩy hết phần ruột gùi vào miệng, mới không bị dính nhựa. Lập tức, bạn sẽ nghe một vị chua thanh tràn vào lưỡi, đánh thức tất cả mọi giác quan của bạn. Sau đó là cái hậu ngọt mát, hấp dẫn, khiến ai đã ăn được một trái rồi là muốn ăn trái nữa, rồi trái nữa…Cái hương gùi kỳ lạ lắm. Nó thanh thanh mà ngọt ngào quyến rũ lạ lùng. Nhưng chỉ khi nào trái gùi được lột vỏ mới phát huy hết cái sự quyến rũ đó, nhất là khi người thưởng thức cố tình ngậm miếng gùi trong miệng vài mươi giây trước khi “ực” một phát đã đời. Nhớ là đừng có nhai gùi bằng… răng, không khéo sẽ bị ê ẩm cả hai hàm dù mới ăn vài trái.

Thấp thoáng trên nền xanh của rừng là những vạt hoa xay trổ trắng. Tôi ngóng lên một cây xay cổ thụ cao ngất mang đầy hoa trắng, như thể những cụm mây trên cao kia bay qua mỏi quá mà máng vào. Kỳ lạ. Thân cây vạm vỡ vậy mà hoa xay lại trắng muốt, nhỏ và dáng dấp thật đài các. Năm cánh hoa cong lại như những lọn lóc trước trán của các nàng công chúa trong các bức vẽ xưa, điệu đàng hết biết.

Bước chân chúng tôi sải qua những vạt rừng thưa thớt ở Trảng Tà Nốt. Nắng bắt đầu nóng rát trên lưng. Bất ngờ, anh bảo vệ rừng đi cùng chỉ cho chúng tôi xem những đốm đỏ trên cao. Trái trường! Cây trường đang sức lớn ven đường mòn đang kiêu hãnh khoe những chùm trái đỏ rực. Trái trường giống màu trái vải nhưng hạt lại giống hạt chôm chôm, trái nhỏ, cơm mỏng, ăn chua chua ngọt ngọt rất thú vị. Thật ra ngày nhỏ, trong xóm tôi cũng có cây trường, và người ta hay hái trái bán cho học trò. Nhưng bây giờ thì… tôi nhẩm tính, có hàng chục năm rồi tôi không nhìn thấy thứ trái cây gắn liền với tuổi thơ mình như thế.

Tôi nhìn thấy một vài chùm trái lạ trong đám lá ngang tầm tay. Trái đẹp, như trái cherry còn xanh. Anh bảo vệ rừng nói đó là trái nhãn óc. Trái tròn nhỏ bằng ngón tay cái mà cũng… phức tạp: có 4 múi như măng cụt, nhưng trái non thì các múi này ngọt ngọt, như mùi trái dừa nước. Còn già một chút, lại sừn sựt như sụn, nhai lẫn với lớp vỏ lụa, lại có mùi vị giống như hạt cây điệp nhiều nhà ở nông thôn hay trồng, chỉ để lấy bông chưng cúng những khi không mua được hoa ngoài chợ.. Dĩ nhiên ăn chả ngon lành gì, nhưng thú vị.

Bước chân ngẫu nhiên đưa tôi “lạc” vào một động toàn sim, mua. Bông tím lịm, trái ngọt ngào. Mùa này là mùa sim chín.  Những trái sim tím đen phơn phớt lông tơ màu bạc, khi túm tụm vào một chỗ tưởng tượng như mấy chú heo con làm bằng bột dịp trung thu, thật ngộ nghĩnh. Tôi được giới thiệu một món rượu sim độc đáo.  Cái này là do lớp “người lớn” đi kháng chiến bày ra đó. Cách làm cũng đơn giản: Sim hái về, phơi nắng cho hơi héo rồi cứ sắp một lớp sim một lớp đường cát vào trong keo hũ gì đó, chừng nửa tháng là có rượu uống. Rượu sim đằm, ngọt, không say, tạo cảm giác dễ chịu.

            Còn nhiều thứ hấp dẫn, níu chân người. Tỷ như vạt muồng hoa đào, nhìn xa dễ nhầm với màu hoa ô môi, sáng cả một góc rừng. Như những vạt trâm sắn trắng muốt rạng rỡ mà nếu không cầm những cái quả li ti rụng trắng dưới gốc thì tôi không hề nghĩ những vạt trắng trên cây đó là quả. Tỷ như những thứ lan rừng hình thù cổ quái đeo bám vào những thân cây cũng lạ lùng không kém, gây cho người một cảm xúc ngây ngất khó tả.

Bởi vậy, cứ mỗi lần đi rừng, là tôi lại cảm thấy mình… nghiện rừng thêm một chút. Bởi vì, đâu chỉ có những thứ trái cây quyến rũ người, rừng còn có những hấp lực khác mà chỉ khi nào tự mình trải nghiệm, tôi lại thấy tràn trề hạnh phúc và luôn muốn quay trở lại với mái nhà xanh khổng lồ đó.

CẨM GIANG